Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày tết Thanh Minh?
Thanh minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí của một năm. Tiết Thanh Minh đến sau ngày Lập Xuân 45 ngày, sau ngày Đông chí 105 ngày và thường rơi vào tháng 2 hoặc tháng 3 âm lịch. Tiết Thanh Minh năm 2020 sẽ rơi vào ngày 5/4 (tức 13/03 Âm lịch). Ngày đầu tiên của tiết được xem là Tết Thanh Minh. Vì vậy ngày Tết Thanh Minh năm Canh Tý 2020 sẽ là ngày 5.4.2020 Dương lịch tức ngày 13/03 Âm lịch
Phong tục tảo mộ trong Tết Thanh Minh
Tết Thanh Minh được xem là ngày cắt cỏ và đắp đất lên mộ (hay còn gọi là tục lệ tảo mộ) của người dân Phương Đông. Thanh Minh nếu được phân tích thì Thanh tức là trong, Minh tức là sáng, vì vậy thời tiết trong tiết Thanh minh thường chuyển sang ấm dần, mưa nhiều hơn, cỏ cây tươi tốt bao trùm lên những ngôi mộ nên có thể làm các ngôi mộ sụt lở nên cần phải cắt cỏ, đắp thêm đất lên mộ. Vì vây cần phải làm mới, tu sửa phần mộ của tổ tiên băng việc cắt cỏ hay đắp đất để thể hiện sự thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất sinh thành và dưỡng dục ra chúng ta. Ngày Tết Thanh Minh hay còn gọi là ngày giỗ tổ chung để mọi người có dịp báo hiếu, trả nghĩa, gọi là đền đáp phần nào ơn sinh thành tạo dựng của tổ tiên.
Sắm lễ cúng tiết Thanh Minh
Các gia đình luôn chuẩn bị một số lễ vật trước một ngày đi cúng mộ bao gồm: 1 bộ tam sinh, nhang đèn, giấy ngũ sắc, quần áo giấy, vàng mã… và hoa quả tươi… để đi tảo mộ. Khi ra đến mộ phần của người đã khuất, con cháu sẽ lau chùi, dọn dẹp xung quanh, quét lá, làm cỏ các phần mộ… sau đó cúng khấn bài khấn thể hiện lòng biết ơn, nhớ tới cội nguồn, và hóa vàng mã cho người đã khuất. Sau đây là bài cúng tết Thanh Minh tại mộ, tại nhà:
– Bài văn khấn lễ âm phần Long Mạch, Sơn thần thổ phủ nơi ngôi mộ trú ngụ
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần cai quản ngôi mộ của dòng họ (gia đình):
– Con kính lạy các ngài Thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày: ………………………………………….. …….
Tín chủ (chúng) con là:……………………………………….
Nhân tiết Thanh minh tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị Tôn thần lai lâm chiếu giám.
Gia đình chúng con có ngôi mộ của…………………..
Táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng Thần linh, Thổ công, Thổ phủ Long Mạch, Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ và Chư vị Tôn thần cai quản trong khu vực này, chúng con kính mời các vị chư Thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát. Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia khỏe mạnh, bình an, bốn mùa bội thu, làm ăn phát đạt.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Sắm lễ tảo mộ trong tiết Thanh Minh
– Bài khấn bái vong linh ngoài mộ
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
– Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo)………….
Hôm nay là ngày. . ………….
Nhân tiết Thanh Minh
Tín chủ (chúng) con ……………………………
Ngụ tại:…………………….
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh……. . .. …….. . …. . . .lai lâm hiến hưởng. Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, cho được dầy bền, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh . . ……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Sau khi tiến hành cúng mộ và các vong linh ông bà tổ tiên ngoài mộ, gia chủ nên tiến hành hóa vàng hương, giấy tiền sau đó về nhà cúng gia tiên, tiền tổ tại nhà.
– Bài cúng gia tiên tại nhà:
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Nay con giữ việc phụng thờ tên là…, tuổi…, sinh tại xã…, huyện…, tỉnh… cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.